میدان قیصریه لار (پژوهشی در تحولات تاریخی یک فضای شهری)

میدان قیصریه به‌عنوان یکی از عناصر مهم استخوان‌بندی اصلی دوره صفویه شهر لار و تنها میدان باقی‌مانده این دوره در استان فارس، به دلیل وقوع تحولات مهم تاریخی در آن اهمیت بسزایی دارد و متأسفانه تاکنون موردمطالعه و بررسی دقیق قرار نگرفته است. به همین منظور در این مقاله ضمن بازنمایی وضعیت پیشین و اولیه فضای باز میدان در دوره صفویه، سیر تحولات تاریخی آن در دوره­های مختلف به‌ویژه در وضع کنونی موردبررسی قرارگرفته است. روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- تاریخی بوده و با بهره­گیری از سفرنامه­ها، متون تاریخی و اسناد تصویری مرتبط با میدان قیصریه همچنین انجام مطالعات میدانی و برداشت­های دقیق به بازنمایی وضعیت اولیه کالبدی میدان در دوره صفویه و مستندسازی تحولات تاریخی آن در دوره­های بعد به‌ویژه در وضع کنونی پرداخته‌شده است. نتایج پژوهش می­دهد که میدان قیصریه لار به‌عنوان یک فضای شهری تحولات متعددی را در سه بعد کالبدی، دسترسی و فعالیتی پس از دوره صفویه تجربه کرده است. این تغییرات عمدتاً شامل پیش­روی محدوده طولی مغازه­ها در دورۀ قاجار، و سپس در دوره پهلوی بوده که منجر به حذف رواق پیرامونی فضای باز میدان می­گردد و این رواق در دوره جمهوری اسلامی در سه بدنه شمالی، شرقی و غربی میدان با نمایی متفاوت نسبت به چهره اصیل خود بازسازی می­گردد. ایجاد دسترسی سواره به میدان در دوره پهلوی آغازگر تغییرات بنیادی در شکل و عملکرد فضای باز میانی میدان قیصریه می­گردد و ماهیت میدان قیصریه به‌عنوان یک فضای شهری دچار تغییرات و معضلات جدی در این زمینه می­شود و عملکرد میدان از یک فضای شهری به یک گره ترافیکی تنزل پیدا می­کند. بررسی و شناخت تحولات میدان نشان‌دهنده تغییرات ماهوی و ظاهری در میدان بوده که منجر به تضعیف جایگاه آن به‌عنوان یک فضای شهری تاریخی شده است و این موضوع در طرح­های بازآفرینی بافت تاریخی لار می­بایست موردتوجه قرار گیرد.